توانایی هاومهارت های زندگی

نويسنده: فرشته جعفری
ما انسان ها در ابعاد مختلف زندگی با موفقیت هایی روبه رو می شویم که اگر به شیوه صحیح عمل نکنیم سلامت روانی خود و دیگران را به خطر می اندازیم. این موقعیت ها مختلف هستند. به طور مثال چگونه با دوستان و اطرافیان خود ارتباط برقرار کنیم؟ چگونه تصمیم گیری نماییم؟ چگونه مسئولیت های جدید را بپذیریم؟ چگونه مسائل و مشکلات خود را حل کنیم؟ چگونه با استرس و اضطراب، افسردگی، ناکامی و به طور کلی با فشارهای روحی و روانی مقابله کنیم؟

فنون زندگی

این فنون، مهارت ها و توانایی هایی هستند که به ما کمک می کنند تا با موقعیت های زندگی مخصوصا موقعیت های پر خطر، به طور صحیح و منطقی برخورد کنیم. وقتی این مهارت ها را کسب کردیم می توانیم در ایجاد ارتباط دیگران سازگارانه عمل کنیم و بدون توسل به اعمالی که به خودمان یا دیگران صدمه می زند مشکلات را به دور از مشکلات و احساسات به شیوه منطقی و عقلانی حل می کنیم.

فنون و مهارت های زندگی را می توان به طور کلی به ده توانایی تقسیم نمود که برای زندگی بهتر لازم است این مهارت ها را تمرین کرده تا کمتر دچار آسیب های روانی و اجتماعی شویم. این مهارت ها شامل:

1ـ توانایی حل مسئله:

انسان در زندگی به طور مداوم در حال حل مسئله بوده که بعضی از آنها ساده و برخی دیگر به فعالیت های فکری و ذهنی پیچیده ای نیاز دارند. توانایی حل مسئله به او کمک می کند مسائل زندگی را به نحو مطلوب حل کند. اگر مشکلات مهم زندگی حل نشده باقی بماند با فشارهای روانی روبه رو شده و سلامت جسمانی و روانی را تهدید می نماید.

2ـ توانایی خودآگاهی:

این مهارت به معنی آن است که انسان آگاهی از نقاط ضعف و قوّت خود داشته باشد و ویژگی های خود را بهتر بشناسد. شناخت خویشتن به انسان کمک می کند تا تصویر واقع بینانه ای از خود داشته باشد و حقوق و وظایف خود را بهتر بشناسد.

3ـ توانایی ارتباط:

انسان بخش اعظم از وقت خود را به ارتباط برقرار کردن با دیگران می گذراند تا هر چه بیشتر بتواند نیازها و خواسته های خود را بیان کند و نیازهای دیگران را درک نماید و توانایی ارتباطی به او کمک می کند تا با دیگران ارتباط کلامی و غیر کلامی مؤثرتری داشته باشد و با غلبه بر خجالت، نظرات خود را برای دیگران ابراز نماید. اگر این مهارت را کسب کرده باشد در مواقع لزوم می تواند با تقاضاهای نامناسب دیگران به مخالفت بپردازد.

4ـ توانایی تصمیم گیری:

اگر چه همه افراد در زندگی تصمیم می گیرند ولی همیشه تصمیم های آنها هوشمندانه نیست. برخی از این تصمیم گیری های نادرست منجر به پیامدهای ناخوشایند می شوند و مهارت تصمیم گیری به فرد کمک می کند که به طور صحیح در مورد عملکردها تصمیم گرفته و جوانب مختلف انتخاب ها و پیامدهای مثبت و منفی هر یک از آنها را در نظر بگیرد.

تصمیم گیری مناسب و واقع بینانه موجب بالا رفتن سطح سلامت روانی انسان می شود.

5 ـ توانایی تفکر خلاق:

این نوع تفکر به انسان کمک می کند تا مسائل را از زوایای مختلف دریابد و راه حل های تازه ای برای مسائل و مشکلات پیدا نماید. با استفاده از این مهارت، تصمیم گیری های فرد مناسب تر انجام می شوند و مسائل به شیوه عملی تر حل می گردد.

6ـ توانایی تفکر انتقادی:

افراد با استفاده از این مهارت به بررسی و تجزیه و تحلیل افکار خود و دیگران می پردازند و به فهم و درک روشن تر از موقعیت ها دست می یابند. این توانایی ها کمک می کند تا اطلاعات و تجاربی را که به فرد می رسد تجزیه و تحلیل کرده و در مقابل ارزش ها و فشارهایی که به او تحمیل می شود مقاومت کرده و به این نتیجه برسد که رفتار دیگران همیشه درست نیست.

7ـ توانایی روابط بین فردی:

مهارت توانایی روابط بین فردی به انسان کمک می کند تا با دیگران همکاری و مشارکت بهتری داشته باشد و به آنها اعتماد کند، مرزهای روابط با دیگران را تشخیص دهد. دوستی های مطلوب را حفظ کرده و در شروع و خاتمه ارتباطات به طور مؤثرتری رفتار نماید.

8ـ توانایی مقابله با هیجان:

این مهارت ها شامل توانایی شناخت هیجانات خود و دیگران و نیز شناخت تأثیر هیجانات بر رفتار است. این فن به انسان کمک می کند که در مواقع ناکامی، خشم، افسردگی و اضطراب واکنش های مناسبی از خود نشان دهد.

9ـ توانایی همدلی:

این توانایی به معنی آن است که فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد، درک کند. همدلی به انسان کمک می کند تا انسان های دیگر را وقتی با او متفاوت هستند بپذیرد و به آنها احترام بگذارد. کسانی که همدلی بیشتری دارند، به دیگران علاقه مندند، افراد مختلف را تحمل می کنند، پرخاشگری کمتری دارند و دوست داشتنی ترند. این مهارت ها روابط اجتماعی را بهبود می بخشد.

10ـ توانایی مقابله با استرس:

توانایی شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آن بر رفتار انسان را قادر می سازد که منابع فشار روانی را در زندگی خود بشناسد و راههای صحیح کاهش فشار را دنبال کند.

منابع: ــــــــــــــــــــــــــ

1ـ امانی، محمود، آموختن برای زیستن، مجله رشد آموزش راهنمایی، شماره25، انتشارات سازمان پژوهش، 1379.

2ـ ثنایی، باقر، مقیاس های سنجش خانواده و ازدواج، تهران، انتشارات بعثت، 1379.

3ـ خاکی، غلامرضا، مدیریت زمان، تهران، انتشارات پرنید، 1379.

4ـ خنیفر، حسین، مهارت های برنامه ریزی در زندگی، تهران، انتشارات اندیشه، 1382.

5ـ رئوف، علی، یاد دادن برای یاد گرفتن، تهران، انتشارات مدرسه، 1378.

6ـ کنان، کیت، چگونه برنامه ریزی کنیم، ترجمه قاسم کبیری، 1379

پنجمي ها سلام ...